احسن الحال یعنی جبران اشتباهات سال گذشته

احسن الحال یعنی جبران اشتباهات سال گذشته
گفت و گوی اختصاصی شبستان با حجت الاسلام قاسمی ا
خبرگزاری شبستان: «احسن الحال» حالی است که تمام کدورت های سال گذشته را مرور می کند و حسی به ما می دهد که بتوانیم عزم خود را برای جبران اشتباهاتمان جزم کنیم.

گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان:‌ همزمان با فرارسیدن فصل بهار باید نگرشی نو را در زندگی خود ایجاد کنیم و چنانچه از بهار در روایات ما یاد شده که چگونه بعد از زمستان از راه می رسد و طبیعت را دگرگون می کند ما نیز باید طبیعت وجودی و رفتاری خود را دگرگون کنیم اما مسلما این دگرگونی و تغییر مستلزم ویژگی هایی است، برای بررسی این مساله با حجت السلام و المسلمین محمودرضا قاسمی، استاد حوزه و دانشگاه به گفت وگو نشسته ایم که حاصل آن را می خوانید:

تغییر و متعاقب آن تکامل در اندیشه دین مبین اسلام مستلزم دارا بودن چه شرایطی است؟

ما پیوسته باید در زندگی تغییر و تحول داشته باشیم، این کلام پیامبر(ص) همواره باید آویزه گوش ما باشد که اگر کسی امروزش مثل دیروزش باشد مغبون است یعنی ضرر کرده است و اگر امروزش بدتر از دیروزش باشد ملعون است.

علت این تعبیر مذکور از سوی پیامبر(ص) از یک جهت آن است که چنین فردی از استعدادهای خودش استفاده نکرده است تا بتواند تغییراتی در شرایط خود ایجاد کند، در واقع اگر با این نگاه مسایل را ببینیم و به دعای شریفه (حول حالنا) با دقت توجه کنیم می بینم که این «احسن الحال» در واقع حالی است که تمام کدورت ها و نکاتی که در سال گذشته را مرور می کند و حسی به ما می دهد که بتوانیم عزم خود را برای جبران اشتباهاتمان جزم کنیم و حس پشیمانی توامان با استغاثه به درگاه خداوند داشته باشیم.


این تحول در انسان ها برای به ثمر نشستن باید به چه درجه ای برسد؟

این تحولات باید به جایی برسد که حق را ظاهر کند و ظهور حضرت حق برای ما متجلی شود و وقتی که دل ها متوجه حق شده و به وظیفه خود آگاه می شود.
از نکاتی که باعث می شود در زندگی مان ضربه بخوریم آن است که یا غالبا به وظایف خود آگاه نیستیم یا اگر آگاه هستیم انجام نمی دهیم لذا «احسن الحالم که در دعای سال تحویل می خوانیم می خواهد اولا ایجاد آکاهی کرده و در وهله بعد شناخت را ممکن سازد تا انسان در چنین لحظه ای بیش از گذشته به یاد بندگی خدا بیفتد.

چنین حالت معنوی در لحظه تحویل سال مستلزم چیست؟

مستلزم آن است که بنده بگوید خدایا در تحویل سال می خواهم حضور تو را در قلب و زندگی خود بیش از هر زمانی درک کنم. در اینجا لازم می دانم به این تعبیر نیز اشاره داشته باشم، همان طور که زمستان تبدیل به بهار می شود و این دگرگونی ها نشانه ای از گذرا بودن زندگی و دنیای مادی است لذا این دنیا و رفتارهای ما در طول زندگی نیز همانند این تغییر فصل گذرا خواهد بود بنابراین چه بهتر است که این دگرگونی در طبیعت را الگو قرار دهیم. بزرگان ما (حول حالنا) را در معنای عرفان،‌رسیدن به حقیقت،‌تعجیل در فرج دانستند .

فارغ از این موارد که اشاره داشتید افراد برای تغییر اساسی در نگاه خود نسبت به مسایل زندگی باید چه ویژگی را در خود ایجاد کنند؟


بهترین مصداق در پاسخ به این سوال آِه 11 سوره رعد است که می فرماید: إِنَّ اللّهَ لاَ یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَإِذَا أَرَادَ اللّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلاَ مَرَدَّ لَهُ وَمَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَالٍ. یعنی خدا حال قومى را تغییر نمى‏دهد تا آنان حال خود را تغییر دهند و چون خدا براى قومى آسیبى بخواهد هیچ برگشتى براى آن نیست و غیر از او حمایتگرى براى آنان نخواهد بود . لذا اولین قدم اراده هر شخص است. اراده ای محکم ب رای تغییر در نگرش ها.

زمان تحویل سال تو می تواند زمان مناسبی باشد که فرد تصمیم خود را برای شروعی دوباره بگیرد، در واقع آخر سال ابید محاسبه ای داشته باشیم و ببینیم دخل و خرجی تربیتی و معنوی ما در طول یک سال قبل چگونه بوده است و چه اندازه سود کرده ایم،‌ چه قدر دل شکسته ایم یا چه قدر دلی را به دست آورده ایم. تمامی این موارد همان مصداق حول حالنا است.

بنابراین اگر واقعا بخواهیم احسن الحال اتفاق افتد باید نسبت به این موارد که اشاره کردم نادل شده و عزم خود را جزم کنیم که تکرار نشود و این عزم جزم کردن به کلامم نیست و باید حقوق که از مرمد به گردن ماست ادا شود.

این کدورت ها، این کینه ها، را چگونه از بین ببریم؟

انسان ها به دست خودشان می توانند تقدیر خودشان را بسازند، اینکه خدای متعال در سوره رعد در آیه 39 می فرماید(یمْحُو اللّهُ مَا یَشَاءُ وَیُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْکِتَابِ) یعنی خدای متعال هرچه بخواهد را محو و هرچه بخواهد را ثبت می کند،این تعبیر در کلام ائمه آمده که این محو و ثابت بودن منظور همان قضا وقدر است، چه بسا فردی با کاری توفقیات الهی از او سلب شود یا اتفاقا توفیق یابد.
برایم مثال شخصی خدمت امام صادق(ع) آمد و حضرت گفت این شخص از دنیا می رود و آن شخص بعد از سه روز از دنیا نرفت و بعد ازآ« جریان نزد حضرت آمده و گفتند که از دنیا نرفت، حضرت گفت قرار بود از دنیا برود اما صله رحم از عمه پیرش باعث شد تا خدا بر عمر او بیافزاید.

بعضا کدورت هایی ایجاد می شود که در آن شخصی محق است اما امکان اثبات موضوع نیست چنین فردی چگونه می تواند آرامش روحی بیابد و یا دوباره بتواند با دوستان یا خویشانی که از آنها دل چرکین شده است دیدار به عمل آورد؟
اینکه شخص به او ظلم شده است، حق اش محق نشد، اما اگر بتواند بگذرد زندگی اش متحول می شود، شخص با اغماض از کدورت می بیند که زندگی متحول می شود و درهای رحمت ورزق مادیو معنوی ایجاد می شود.

اراده شخصی در چنین مواقعی تا چه اندازه موثر است؟

اگر شخص بخواهد این کدورت را بزداید نیاز به یک اراده دارد و این ازاده در پرتو توجه به کلام خدا و الگو گرفتن از سیره نبی اکرم(ص) و معصومین است.
حقیقتا چه قدر به ر سول خدا بدی کردند اما حضرت گذشت و از هیچ کسی کینه به دل نگرفت اگر قرار بود که کینه به دل بگیرد که هیچ نمی شد، لذا این موارد برای ما الگو است، اگر بخواهیم موفق باشیم اولا باید از دیگران بگذریم و بدانیم که خداوند به کسی که تقوای بیشتری داشته باشد و قدرت بخشش را در خود افزایش دهد قدرت تشخیص حق از باطل را می دهد.

در آستانه سال جدید بهترین رویکرد برای مومن با توجه به مباحثی که مطرح شد، چیست؟
اینکه بتواند با نگاهی دوباره و فراموش کردن تمام بدی ها زندگی جدیدی را آغاز کند و حتی اگر به او بدی کردند جواب بدی را با بدی پاسخ ندهد، همین رویکرد باعث می شود که اطرافیان نسبت به اشتباه خود ولو دیر پی ببرند.
پایان پیام/


منبع: خبرگزاری شبستان