وضعیت دروس عمومی در دانشگاه های برتر جهان 1

چکیده

جایگاه "تحصیلات و یا دروس عمومی" در بیشتر کشورهای جهان و الخصوص در ایالات متحده ، به عنوان میزبان ممتازترین دانشگاه های جهان، به قدمت تحصیلات تکمیلی در آن کشور برمیگردد و سالهاست به عنوان بخشی جدایی­ناپذیر از تحصیلات تکمیلی این کشورها شناخته شده است. بر اساس تعریفی که انجمن کالج­ها و دانشگاه های(AAC&U)¹ ارائه می­دهد، تحصیلات عمومی "بخشی از برنامه آموزشی تحصیلات لیبرال است که همه دانشجویان به صورت مشترک طی می­کنند تا به صورت وسیع در معرض رشته­های مختلف قرار گیرند و بنیانی برای ایجاد ظرفیت­های مهم فکری و مدنی بیابند." در طول دو دهه گذشته، تحصیلات (دروس) عمومی ،که اغلب آن را فنون و هنرهای لیبرال یا آموزش عمومی نیز می نامند، به سرعت در کشورهایی مانند روسیه، هند، غنا، چین، هلند،ایالات متحده، شیلی، بنگلادش، چین ، ژاپن و برزیل به صورت یک روند جهانی معنادار ، رشد داشته است.به عبارتی روشن تر می توان گفت که امروزه این مطالعات در سراسر جهان در غالب دانش های حرفه ای و فلسفه ای در اکثر دانشگاهای مطرح جهان در حال تدریس است که هدف آن تربیت یک نیروی کار متخصصی است که بتواند نقش کارمندی مورد نیاز در صنعت، بهداشت، مدارس و خدمات عمومی و سیاسی را به خوبی ایفا کند.کارمندان و مدیرانی که نه تنها از لحاظ آموزش های تخصصی علمی و حرفه ، دارای مهارت باشند، بلکه از لحاظ تربیتی و اخلاقی نیز ، با معیارهای انسان شناسانه تطبیق داشته باشند.براساس آخرین آمارها ، در حال حاضر بیشت از 85 درصد دانشگاهای ایالات متحده و دیگر کشورهای صنعتی ، دارای برنامه دروس عمومی مصوب هستند که میانگین تعداد واحد های آن در حدود 36 واحد درسی می باشد و از این میزان نیز بیش از 40 درصد این دروس ، به مباحث معرفتی ، فلسفی ، اخلاقی و انسان شناسانه ، اختصاص داده شده است.

کلمات کلیدی: دروس عمومی، آموزش لیبرال، ایالات متحده، دانشگاه استنفورد

مقدمه

تبیین مقایسه ای مفاهیم " آموزش لیبرال" و "آموزش عمومی" و یا همان "دروس عمومی " ، ما را بر آن می داردکه به توضیح این دو مفهوم بپردازیم. تعریف "آموزش لیبرال"یا " آموزش عمومی " ، برای قرن هاست که با هم مخلوط شده اند. این در حالی است که "آموزش لیبرال" فیلدی بین رشته ای است که دانش عمومی گسترده ای را از علوم اجتماعی، علوم انسانی و علوم طبیعی / فیزیکی را فراهم می کند؛ در حالیکه "آموزش عمومی"، یک پروتکل دوره- ای یا برنامه درسی مورد نیاز برای همه دانشجویان در یک مقطع تحصیلی است؛ و بر حداقل دو مورد از موارد زیر تاکید دارد:مهارت های قابل انتقال، ارتباطات، تجزیه و تحلیل و ترکیب دهی، حل مسئله، اطلاعات و علوم ، استدلال یا منطق، تفکر انتقادی، خلاقیت ، حقوق و تکالیف شهروندی ، مسئولیت اجتماعی ، اخلاق ، بایسته های جهانی و غیره.

دروس عمومی در حال حاضر در حداقل 58 کشور در سراسر جهان ، به طور وسیعی در حال رشد است، که در این میان کشورهای آسیایی در مقایسه با کشورهای اروپایی و حتی امریکای شمالی دارای پیشرفت بسیار خوب کمی و کیفی در ارائه دروس عمومی می باشند. . بر اساس GLEI، آسیا 37 درصد از برنامه های آموزشی عمومی خارج از ایالات متحده را تشکیل می دهد. سه چهارم برنامه های آموزشی لیبرال و یا عمومی آسیایی در چین، هند و ژاپن هستند، در حالی که در کشور های همچون افغانستان ، بنگلادش و حتی جمهوری اسلامی ایران علیرغم اینکه دارای منابع ژرف قرآنی و علمی می باشد ولی این روند بسیار کم رنگ و ضعیف و کم تعداد از نظر میزان واحد های درسی در دروس عمومی می باشد. از طرفی دیگر باید توجه داشت که ، در کشورهای خاورمیانه و کشورهای عربی، آموزش لیبرال و یا دروس عمومی معمولا "آموزش آمریکایی" است و از دیدگاه عمومی، این آموزش ها اغلب مترادف با کیفیت بالای دروس و آموزش همراه است.