تحقیق دانشجویی: آفرینش انسان و دین 2

 سازگاری

برخی دیگر از علما بر این باورند که این نظریه م یتواند با مبانی قرآن سازگار باشد. به این ترتیب آیات قرآن را به دو دسته تقسیم می کنند:  -آیات به ظاهر ناسازگار 2 -آیات سازگار 1

در ادامه به بحث در مورد استدلال برخی اندیشمندان اسلامی در باب سازگاری نظریه تکامل با قرآن م یپردازیم:

ِإَّن َرَّبُکُم ُاَّللَّ اَّلِذي َخَلَق الَّسَماَواِت َوَاْلْْرَض ِفي ِسَّتِة َأَّیاٍم ُثَّم اْسَتَوَٰى َعَلى اْلَعْرِش ُیْغِشي الَّلْیَل الَّنَهاَر َیْطُلُبُه َحِثیًثا َوالَّشْمَس َواْلَقَمَر َوالُّنُجوَم ُمَسَّخَراٍت ِبَأْمِرِه 

  َأَلَ َلُه اْلَخْلُق َوَاْلْْمُر ۖ

 ۖ َتَباَرَک ُاَّللَّ َرُّب اْلَعاَلِمیَن

به یقین پروردگار شما خداست که آسمان ها و زمین را در شش روز آفرید، سپس بر تخت چیره و مسلط شد، شب را در حالی که همواره با شتابْ روز را می جوید بر روز می پوشاند، و خورشید و ماه و ستارگان را که مُسخّر فرمان اویند [پدید آورد]؛ آگاه باشید که آفریدن و فرمان [نافذ نسبت به همه موجودات] مخصوص اوست؛ همیشه سودمند و با برکت است، پروردگار عالمیان.

برخی معتقدند که رویکرد کلی قرآن نه بیان جزیی، بلکه اشاره کلی و بیان سیطره خداوند به امور است:

به »روز« در بیان سازگاری این آیه با نظریه تکامل به این مفهوم استناد م یشود که در قرآن : ساعت نیز به کار رفته است2۴معنایی غیر از

َوَیْسَتْعِجُلوَنَک ِباْلَعَذاِب َوَلْن ُیْخِلَف ُاَّللَّ َوْعَدُه

  َوِإَّن َیْوًما ۖ ِعْنَد َربَِّک َکَأْلِف َسَنٍة ِمَّما َتُعُّدوَن و آنان از تو شتاب در عذاب را درخواست می کنند، در حالی که خدا هرگز از وعده اش تخلف نمی کند؛ و همانا یک روز نزد پروردگارت مانند هزار سال از سال هایی است که شما می شمارید.

به این ترتیب همین آیه نیز می تواند دال بر آفرینش تدریجی انسان باشد.

با نظری ە تکامـل، به نظر برخی پژوهشگران اسلامی » خلق از خاک « برای نشان دادن سازگاری تعبیر قرآنی : فعلی ست که م یتواند به یکباره صورت نپذیرد و تدریجی باشد » خلق کردن « مراجعه می شود که معتقدند

َقاَل َلُه َصاِحُبُه َوُهَو ُیَحاِوُرُه َأَکَفْرَت ِباَّلِذي َخَلَقَک ِمْن ُتَراٍب ُثَّم ِمْن ُنْطَفٍة ُثَّم َسَّواَک َرُجًلَ رفیقش در حالی که با او گفتگو می کرد به او گفت: آیا به آنکه تو را از خاک سپس از نطفه آفرید، آن گاه تو را به صورت مردی درست و نیکو درآورد، کافر شده ای؟

ُهَو اَّلِذي َخَلَقُکْم ِمْن ُتَراٍب ُثَّم ِمْن ُنْطَفٍة ُثَّم ِمْن َعَلَقٍة ُثَّم ُیْخِرُجُکْم ِطْفًلَ ُثَّم ِلَتْبُلُغوا َأُشَّدُکْم ُثَّم ِلَتُکوُنوا ُشُیوًخا

 ۖ َوِمْنُکْم َمْن ُیَتَوَّفَى ِمْن َقْبُل 

َوِلَتْبُلُغوا َأَجًلَ ُمَسًّمى ۖ َوَلَعَّلُکْم َتْعِقُلوَن اوست که شما را از خاک آفرید، سپس از نطفه، آن گاه از علقه، سپس به صورت طفلی [از رحم مادران] بیرون می فرستد، تا به کمال نیرومندی و قوت خود برسید، آن گاه پیر و سالخورده شوید، و برخی از شما پیش از رسیدن به این مراحل قبض روح می شوید، و [برخی زنده می مانید] تا به آن مدتی که معین و مقرّر است برسید، و برای اینکه شما [درباره حق] تعقّل کنید.

 ناسازگاری بیشتر مفسران قرآن مدعای نظری ە تکامل را با گـزارش قـرآن از آفرینش نخستین انسان ناسازگار میدانند. اینان معتقدند آفرینش انسان مستقل و مستقیم از خاک است و این صریح قرآن است. علامه طباطبایی از صاحبان این عقیده است. نقد علامه طباطبایی بر نظریه تکامل  به طور کلی اشارات ایشان به سه بخش تقسیم م یگردد: اول: آنکه بحث تکامل گرایی ارتباطی به مادی گرایی یا الهی گرایی ندارد. چرا که اگر هم قائل به نظریه تکامل باشیم، باز هم آن جاندار اولیه مخلوق خدای سبحان است. و اگر این چنین نباشد، چرا باید اصلا تکاملی باشد، یا چنین موجود با فهم و درکی چون انسان از تقسیم و پیوست سلول ها پدید آید؟

 دوم: عدم پذیرفته بودن این نظریه نزد اهل علم و بحث حلقه مفقوده بین انسان و میمون

 سوم: با فرض پیدا شدن حلقه گمشده، اثباتی بر امر تکامل تدریجی انسان نیست، بلکه هنوز پیدایش دفعتا موجودات به اذن خدا از دایره امکان خارج نیست.

و همچنین در تضاد با صریح آیات قرآن است

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِي خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِيرًا وَنِسَاءً ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ ۚ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَيْکُمْ رَقِيبًا

ای مردم! از [مخالفت با فرمان هایِ] پروردگارتان بپرهیزید، آنکه شما را از یک تن آفرید و جفتش را [نیز] از [جنس] او پدید آورد و از آن دو تن، مردان و زنان بسیاری را پراکنده و منتشر ساخت. و از خدایی که به نام او از یکدیگر درخواست می کنید، پروا کنید و از [قطع رابطه با] خویشاوندان بپرهیزید. یقیناً خدا همواره بر شما حافظ و نگهبان است. )1 (سوره نساء آیه

منابع

 سایت رسمی حوزه •

 ویکی پدیا • •Wikifeqh.ir

 قرآن و نظریه تکامل فرگشت •

 ارزیابی نظریه پروفسور جیمز کالرک بر پایه دیدگاه علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی •