فوبیا و درمان آن

فوبیا یکی از اختلال های اضطرابی بسیار شایع است که افراد زیادی روزانه با آن دست و پنجه نرم می کنند. درمان این اختلال و سازگاری با آن مانند هر اختلال دیگری از رویکردها و روش های مختلف امکان پذیر است اما شایع ترین و اثرگذارترین روش برای درمان این اختلال، رفتاردرمانی و درمان شناختی- رفتاری است. درمان شناختی- رفتاری قبلا به صورت مختصر در ارتباط با فوبیای اجتماعی توضیح داده شده است. در زیر به توضیح درمان فوبيا و تکنیکهای مورد استفاده در رفتاردرمانی به صورت خلاصه پرداخته و اطلاعاتی راجع به داروها و سبک زندگی موثر در درمان این اختلال ارائه می دهیم.

توجه به خالق هستی

ترس اصولا زائیده این معناست که افراد در مقابل یا تصور تقابل با یک نیروی قوی تر از خود قرار می گیریند که یارای دفاع از خود را ندارند و در نتیجه بدون اینکه با او درگیر شوند پیشاپیش خود را باخته اند. اگر فردی به این معنا توجه داشته باشد که همواره یک نیروی ماورا ماده هست که قدرتش بالاتر از همه قدرت هاست و می تواند به او تکیه کند از هیچ چیزی نمی هراسد و می تواند از نظر روحی بر خود مسلط شود ؛ در منابع دینی بیان پیوسته عباراتی مثل : لا اله الا الله ( هیچ الهی ( قدرت تاثیر گذار در عالم) جز او نیست) و یا لا حول و لا قوه الا بالله ( هیچ نیرو و حرکتی جز از سوی خدا نیست) را جزو درمان روحی ترس شمرده اند.

رفتاردرمانی و فوبيا

فوبی های ساده یا خاص به طور نسبتا تاثیرگذاری توسط رفتاردرمانی، درمان شده اند. رفتارگرایانی که با تکنیک های شرطی سازی کلاسیک در ارتباط هستند، معتقدند که پاسخ ترس وابسته به فوبیا یک واکنش به محرک بی خطر است. در حقیقت در بسیاری از موارد ترس عادی از یک محرک خطرناک مانند مار سمی به محرک های بی خطر مانند مارهای غیر سمی نیز تعمیم می یابد. اگر شخص هر از گاهی در معرض محرک های بی خطر قرار بگیرد بدون آن که صدمه ای به او وارد شود، پاسخ وابسته به ترس به تدریج خاموش می شود. البته این حالت وابسته به آن است که فرد در همان بازه ی زمانی محرکهای خطرناک را | تجربه نکند. به عبارت دیگر یک فرد باید در یک بازه ی زمانی تنها با مارهای غیر سمی مواجه شود تا بتواند بر فوبیای خود غلبه کند.

تکنیکهای رفتاردرمانی برای درمان فوبيا

از آن جایی که شرایط توصیف شده در بالا به صورت طبیعی امکان پذیر نیست، رفتاردرمانی درمان فوبیا را به وسیله ی مواجهه با محرک های فوبیا در یک زمینه ی بیخطر و کنترل شده انجام می دهد. نام این روش، مواجهه درمانی است زیرا افراد در این فرآیند درمان در معرض محرک های وابسته به فوبيا قرار می گیرند. یک حالت ساده از مواجهه درمانی غوطه ور شدن است که در آن فرد در واکنش ترس خود غوطه ور شده تا این که ترس به خودی خود محو می شود. برخی از واکنش های وابسته به فوبيا به قدری قوی هستند که غوطه ور شدن باید طی تصورات شخص از محرک های ترسناک صورت بگیرد نه درگیر شدن با خود محرک های ترسناک.

برخی بیماران نمیتوانند غوطه ور شدن را در هیچ شرایطی تجربه کنند، بنابراین یک تکنیک شرطی سازی کلاسیک جایگزین به نام شرطی سازی تقابلی استفاده می شود. در این حالت به فرد آموزش داده می شود که در حضور محرکهای وابسته به فوبيا، واکنش های آرامش بخش را جایگزین واکنش ترس کند. آرامش با احساس ترس یا اضطراب ناسازگار است و به همین دلیل گفته می شود که واکنش آرامش بخش با واکنش ترس متقابل است. این شرطی سازی معمولا در یک روش سیستماتیک که به تدریج محرک های ترسآور را در یک روش مرحله به مرحله به نام حساسیت زدایی تدریجی به فرد معرفی می کند، به کار میرود این روش اولین بار توسط جوزف وولپ به کار رفت. این حساسیت زدایی سه مرحله را در بر می گیرد: ۱) آموزش مريض برای آرامش یافتن از نظر فیزیکی ۲) ساختن یک سلسله مراتب اضطرابی از محرک های درگیر ۳) شرطی سازی تقابلی آرامش به جای هر یک از محرک های ترسناک که با محرکی که کمترین اضطراب را برمی انگیزد آغاز شده و سپس به سراغ محرک بعدی دارای کمترین اضطراب می رود و به همین ترتیب ادامه می یابد تا تمام محرکهای سلسله مراتب اضطراب پشت سر گذاشته

شوند.

دستگاه های بیوفیدبک معمولا برا اطمینان یافتن از این که مریض واقعا به خوبی آرامش پیدا کرده است، قبل از رفتن به سراغ محرک بعدی در سلسله مراتب اضطراب مورد استفاده قرار می گیرند. شاخص های بسیاری در این رویکرد ضمیمهای مورد استفاده قرار می گیرند که شامل سرعت نبض، میزان تنفس و واکنش های الکترودی می شوند.

علاوه بر آن حساسیت زدایی تدریجی می تواند با مدل سازی که یک روش کاربردی پیشنهاد شده توسط نظریه پردازان یادگیری اجتماعی است، همراه شود. در مدل سازی مریض دیگران (مدلها) را که در حضور محرک های وابسته به فوبيا به جای ترس با آرامش واکنش نشان می دهند، تماشا می کند. با این روش مریض شجاعت پیدا می کند که از مدل یا مدل ها پیروی کرده و از این طريق فوبیای خود را رها کند. ترکیب مدلسازی زنده با تقلید شخصی گاهی اوقات با عنوان مدلسازی شرکت کننده باد می

شود.

برخی از درمانگران از یک کلاه واقعیت مصنوعی که توسط مریض پوشیده شده و یک موقعیت ترسناک را نشان میدهد که کنترلشده و مورد نظارت درمانگر است، استفاده میکنند. در این میان ضربان نبض توسط درمانگر مورد مشاهده قرار می گیرد. زمانی که این ضربان بیش از اندازه افزایش می یابد، صحنه ی مورد مشاهده یا خاموش و یا متوقف می شود تا به درمانگر اجازهی انجام شرطی سازی تقابلی آرامش را برای جایگزین واکنش ترس و اضطراب شدن، بدهد. حساسیت زدایی تدریجی در گستره ای از حالات به طور عادی برای درمان فوبیهای خاص به کار رفته و در بعضی موارد می تواند در یک جلسه ی درمانی انجام شود.

آیا داروها در درمان فوبیا مورد استفاده قرار می گیرند؟

به طور کلی روان درمانی با استفاده از مواجهه درمانی در درمان فوبیهای خاص موفقیت آمیز است. با این حال، برخی اوقات داروها می توانند به کاهش نشانه های اضطراب و وحشت زدگی که در طول تفکر راجع به مواجه شدن با شن با موقعیت ترسناک تجربه می شوند، کمک کنند. داروها ممکن است در طول درمان ابتدایی یا برای مصرف کوتاه مدت در موقعیتهای مواجهه ی خاص و نامتداول مانند پرواز با هواپیما، صحبت در میان عموم مردم با انجام فرآیند ام آر آی مورد استفاده قرار بگیرند. دو دسته داروی مورد استفاده در درمان فوبيا موارد زیر هستند

موانع بتا: این داروها آثار تحریک انگیز آدرنالین مانند ضربان افزایش یافته ی قلب، فشار خون بالا، تپش قلب و لرزش صدا و اندام که توسط اضطراب ایجاد می شود را مانع می شوند.

داروهای مسکن: داروهایی که بنزودیازپین نامیده می شوند می توانند به افراد کمک کنند تا به وسیله ی کاهش میزان اضطرابی که احساس می شود، آرامش یابند. مسکن ها محتاطانه مورد استفاده قرار می گیرند، زیرا می توانند اعتیادآور شوند و باید در صورتی که فرد پیش زمینهای وابستگی به الکل یا مواد را دارد، مورد استفاده قرار نگیرند.

سبک زندگی و درمان های خانگی در این راستا هر فردی باید از دکتر خود یا یک فرد حرفه ای دیگر در زمینه ی سلامت درخواست کند تا سبک زندگی و سایر استراتژی های مورد استفاده برای کمک به او در راستای مدیریت اضطرابی که همراه با فوبیهای خاص است را پیشنهاد دهد. برای مثال

تکنیکهای ذهن آگاهی ممکن است در آموختن شیوهي تحمل اضطراب و کاهش رفتارهای اجتنابی کمک کننده باشند.

تکنیکهای آرامش بخشمانند تنفس عمیق، آرامش بخشی عضلانی پیش رو و یا یوگا می توانند به سازش با اضطراب و استرس کمک کنند.

فعالیت با تمرین فیزیکی می تواند در مدیریت اضطراب مرتبط با فوبیهای خاص

کمک کننده باشد.

برای غلبه بر فوبیا یا درمان فوبیای خود چه باید بکنیم؟

درمان حرفه ای می تواند به شما برای غلبه بر فوبیای خاص یا مدیریت موثر آن کمک کند تا به زندانی ترس هایتان تبدیل نشوید. شما همچنین میتوانید قدم هایی برای خودتان بردارید مانند:

درمان حرفه ای می تواند به شما برای غلبه بر فوبیای خاص یا مدیریت موثر آن کمک کند تا به زندانی ترسهایتان تبدیل نشوید. شما همچنین میتوانید قدم هایی برای خودتان بردارید مانند:

تلاش کنید که از موقعیت های ترس آور اجتناب نکنید. تمرین کنید که در نزدیکی موقعیت های ترس آور هر اندازه که میتوانید باقی بمانید نه این که از آنها به طور کامل اجتناب کنید. خانواده، دوستان و درمانگر شما می توانند به شما برای کار کردن روی این موضوع کمک کنند. تکنیکهایی را که در درمان می آموزید، تمرین کرده و در صورت بدتر شدن نشانه ها با درمانگرتان برای ایجاد یک برنامه کار کنید.

به دنبال کمک بروید. ملحق شدن به یک گروه حمایتی با کمک به خود را که در آن می توانید با دیگران که شرایط شما را درک می کنند ارتباط پیدا کنید، در نظر بگیرید.

از خودتان مراقبت کنید. استراحت کافی داشته باشید، غذای سالم بخورید و تلاش کنید که از نظر فیزیکی هر روز فعال باشید از کافئین دوری کنید زیرا می تواند اضطراب را بدتر کند و فراموش نکنید که موفقیت ها را در زمان هایی که اوضاع بهتر می شود، جشن بگیرید..